چه داده هایی واقعا عمومی هستند؟

منظور از داده های عمومی، داده هایی هستند که:

• هر کسی بتواند به آن دسترسی داشته باشد (برای این کار قرار گرفتن داده بر روی اینترنت لازم و کافی است)
• هر کسی بتواند آن را به دلخواه و به آسانی (یعنی همان طور که سازنده می تواند) تغییر دهد
• هر کسی بتواند از آن به هر طریقی استفاده کند

برای بررسی این شروط، علاوه بر محدودیت های فنی باید محدودیت های قانونی را نیز در نظر بگیرید. داده ای که روی اینترنت قرار دارد اما با قوانینی مانند حق تکثیر از آن حفاظت می شود، داده عمومی نیست.

جدول زیر، طیف پیوسته ای از محدودیت هایی که معمولا روی داده ها قرار داده می شوند را نمایش داده است و مرز داده های انحصاری و عمومی را مشخص کرده است. در این جدول، هر چه به سمت پایین تر می رویم، محدودیت ها بیشتر می شود.

توجه کنید که در بعضی از موارد، به صورت ۰ و ۱ نمی توان درباره عمومی بودن یک داده نظر داد. مثلا در دسترس بودن می تواند با نقض بی طرفی شبکه و اعمال محدودیت های مختلف آسیب ببیند یا امکان تغییر می تواند با نبود یا کمبود مستندات و توضیحات مناسب برای فهم دیگران از دیگران سلب شود. چنین داده هایی را نه می توان عمومی حساب کرد و نه انحصاری. در این نوشته از لفظ عمومی تر و کمتر عمومی برای مقایسه آن ها استفاده می شود.

مثال ها

در این قسمت مثال هایی برای فهم دقیق تر تعریف قرار داده می شود.

مثال!: نرم افزاری که بعد از مدتی از کار می افتد و باید خریداری شود

این نرم افزار به دلیل این که شرط دوم را ندارد، داده عمومی نیست. اگر هر کسی بتواند آن را تغییر دهد، قسمت مربوط به از کار افتادنش را پاک می کند و اگر چه می توان (به سختی) این داده را تغییر داد و آن قسمت مربوط به از کار افتادن را از آن حذف کرد (کاری که به کرک کردن معروف است) اما اگر این نرم افزار به این دلیل عمومی شمرده شود، می توان صندلی خانه شما را هم یک صندلی در مالکیت عموم حساب کرد، زیرا هر کسی (به سختی) می تواند از پنجره خانه شما وارد شود و آن را بردارد و استفاده کند.

مثال!: کتابی که قوانین حق نشر اجازه کپی برداری از آن را نمی دهند

این کتاب به دلیل این که شرط اول را ندارد، داده عمومی نیست. ناشر از این قوانین برای این استفاده می کند که انحصار نشر را در دست بگیرد. سپس با احتکار کتاب، برای دسترسی به آن هزینه ایجاد می کند تا از محل این هزینه، کسب درآمد کند.

مثال!: خودرو دولتی

خودرو در نگاه اول یک داده نیست، اما طراحی آن و اطلاعات لازم برای ساخت آن یک داده است. با این که ممکن است از دولتی بودن، عمومی بودن نیز به نظر برسد، اما با تعریف ما داده های مربوط به یک خودرو دولتی می تواند (و معمولا این طور است) هیچ کدام از شرایط داده های عمومی را نداشته باشد.

مثال!: پوسته سمت کاربر یک سرویس

در این جا هم پوسته می تواند داده عمومی یا انحصاری باشد و هم سرویس می تواند بر پایه داده های عمومی یا انحصاری باشد. بر این اساس این نوع نرم افزار ها به چهار دسته تقسیم می شوند:

• پوسته و سرویس انحصاری: توییتر، واتس اپ
• پوسته عمومی با سرویس انحصاری: تلگرام، سیگنال
• پوسته انحصاری برای سرویس عمومی: مرورگر وب اینترنت اکسپلورر مایکروسافت
• پوسته و سرویس عمومی: ماستودون، آر اس اس خوان

چون مثال ها از واقعیت انتخاب شده اند، خودتان می توانید علت عمومی بودن یا نبودن را بررسی کنید.

مطالب مرتبط

• معدن جادویی
• عمومی، آزاد یا متن باز؟ سه هدف با یک مسیر
• شاخه ساختن
• چرا نام داده های عمومی را انتخاب کردیم؟