ردهت سنت او اس را کشت
۱۹ آذر ۱۳۹۹
ردهت یک شرکت امریکایی بسیار عظیم است که محصول اصلی آن، توزیع لینوکس آن است که «لینوکس اینترپرایز ردهت» یا RHEL نام دارد. این توزیع با این که کد منبع آن داده عمومی است، اما نسخه ساخته شده و قابل اجرای آن تنها در صورتی در اختیار شما قرار می گیرد که یک پلن پشتیبانی از شرکت ردهت خریداری کنید. دیگران نیز نمی توانند آن را از منبع بسازند و منتشر کنند زیرا نام تجاری ردهت تنها مخصوص شرکت ردهت می باشد. با توجه به این شرایط، شاخه های زیادی از این توزیع لینوکس به وجود آمده اند که عمده کار آن ها ریبرند کردن توزیع و حذف نام ردهت از آن، ساخت نسخه های قابل اجرا برای دستگاه های مختلف، و دریافت مشارکت ها و افزودن آن ها (در صورت امکان) به شاخه های بالادستی مانند هسته لینوکس یا حتی خود RHEL می باشد. یکی از این شاخه ها سنت او اس می باشد که کاربران بسیاری دارد اما طبق این اطلاع رسانی در بلاگ از سال ۲۰۲۱ دیگر منتشر نخواهد شد.
این کار به دستور ردهت و صاحب آن، شرکت آی بی ام انجام گرفته است. سنت او اس در حقیقت از مدت ها پیش مالکیت آن در اختیار ردهت بوده است؛ ردهت نام تجاری آن را خریده بود و نگهدارندگان آن را استخدام کرده بود. و از طرفی چون سنت او اس رقیب ردهت اینترپرایز محسوب می شد دور از ذهن نبود که دیر یا زود این اتفاق می افتد. رویداد های مرتبط با این اتفاق به ترتیب زمان فهرست شده اند:
- ۱۹۹۳: تاسیس ردهت
- ۲۰۰۰: به وجود آمدن ردهت اینترپرایز که نسخه ساخته شده آن در دسترس عموم نبود و پشتیبانی طولانی مدت داشت.
- ۲۰۰۳: جایگزینی لینوکس ردهت معمولی با فدورا که برای استفاده های خانگی و آزمایشی مناسب بود و ردهت از آن به عنوان یک محیط آزمایشی برای توسعه ردهت اینترپرایز استفاده می کرد.
- ۲۰۰۴: به وجود آمدن سنت او اس
- ۲۰۱۴: استخدام تیم توسعه سنت او اس و در دست گرفتن کنترل شاخه اصلی آن توسط ردهت
- ۲۰۱۹: خریداری شدن شرکت ردهت توسط آی بی ام
- ۲۰۲۰: اعلام عمومی پایان توسعه پروژه توسط تیم توسعه سنت او اس و جایگزینی آن با سنت او اس استریم که چیزی شبیه به فدورا می باشد و اعلام پایان پشتیبانی از نسخه های کنونی سنت او اس تا سال ۲۰۲۱ (چیزی که طبق برنامه باید تا سال ۲۰۲۹ پشتیبانی می شد)
بازخورد
بازخورد این اتفاق در بین جامعه کاربران و مشارکت کنندگان، بسیار منفی بود. هزاران کامنت منفی در زیر پست بلاگ سنت او اس قرار گرفت، اجتماع ردیت مربوط نام خود را از CentOS - Community-driven, Enterprise-ready به CentOS - Corporate-driven, Not suitable for Enterprise تغییر داد و سایت centos.rip که یک شوخی با سایت اصلی پروژه است به عنوان اعتراض ساخته شد.
معنای این اتفاق برای داده های عمومی
برخی معتقدند که نباید به شرکت های سرمایه محور اعتماد کرد و از محصولات مرتبط با آن ها استفاده کرد حتی اگر آن محصول یک داده عمومی باشد. مثلا به همین اتفاقی که برای سنت او اس افتاد استناد می کنند که مشارکت کنندگان سنت او اس وقت خود را تقدیم کمپانی ردهت کردند اما ردهت وقتی که منافع خود را در خطر دید، به جامعه پشت کرد. در حالی که این مشارکت کنندگان می توانستند در پروژه مشابه دبیان که توسط یک نهاد غیر انتفاعی و دموکراتیک اداره می شود مشارکت کنند.
نکته اول قابل توجه این است که تضمین پشتیبانی، جزیی از داده نیست و نمی توان انتظار عمومی بودن آن را داشت و اگر واقعا به این تضمین نیاز دارید، باید آن را خریداری کنید تا در صورت عدم برآورده شدن انتظارات بتوانید از طرف مقابل شکایت کنید. تغییر سیاست ها برای سود بیشتر تنها دلیل مطرود شدن یک پروژه نیست و مثلا اتفاق مشابهی ممکن است برای پشتیبانی های بلند مدت دبیان رخ دهد. (البته در آینده قابل پیش بینی این اتفاق برای دبیان رخ نمی دهد اما رخ دادن آن برای سنت او اس بعد از خریداری شدن توسط ردهت تقریبا مشخص بود) پس این که محصولی که قرار بود تا سال ۲۰۲۹ پشتیبانی شود در سال ۲۰۲۱ عمرش به پایان می رسد یک خیانت یا شکست برای داده های عمومی نیست و حتی اگر امروز پشتیبانی آن تمام می شد و افراد زیادی ضرر های هنگفتی می کردند باز هم یک شکست برای داده های عمومی نبود و مربوط به افراد بود که خدمت پشتیبانی را تهیه کنند تا در آن روز ضرر نکنند یا خودشان مسئولیت به روز رسانی های امنیتی را بر عهده بگیرند.
اما در باب این که حضور کمپانی ها در زمینه توسعه داده های عمومی خوب است یا بد، نفس وجود آن ها خوب است و حجم داده های عمومی موجود در جهان را زیاد می کند. مثلا همین ردهت مشارکت گسترده ای در پروژه های عمومی بالادستی مانند کرنل لینوکس داشته است. چیزی که میتواند به وجود بیاید و بد است، موازی کاری و تقسیم توان جامعه است که در هر صورت بد است، اما ممکن است که یک شرکت عمدا دست به این کار بزند و به علت منافعش موازی کاری کند. در این مثال خاص ردهت، ردهت به علت قدیمی تر بودن معمولا پیشرو بوده و به جز چیز هایی که توسط ردهت تولید شده و بقیه توزیع ها نیز از آن استفاده می کنند (مانند systemd) معمولا این بقیه توزیع ها بوده اند که دست به دوباره کاری زدند و توان جامعه را تقسیم کرده اند که البته رفتار ردهت نیز در این میان بی تاثیر نبوده است.
آیا این مساله واقعا به سود ردهت است؟
شرکت ها همواره می خواهند سود خود را بیشینه کنند اما این لزوما به این معنی نیست که تمام سیاست هایشان واقعا این کار را انجام می دهد و حتی در بعضی از موارد، خود را با تصمیمات خود نابود می کنند. در این مورد نیز اگر چه در ظاهر مردم را به استفاده از RHEL سوق می دهد اما معلوم نیست که در بلند مدت به سود ردهت باشد یا به ضرر آن.
جامعه ردهت با این اتفاق تضعیف می شود
استفاده افراد از سنت او اس از جهاتی به نفع ردهت بوده است؛ یعنی برای اکوسیستم ردهت بهتر است که افراد از سنت او اس استفاده کنند تا مثلا از دبیان استفاده کنند. چون در این صورت سهم بازار سیستم عامل های سازگار با ردهت زیاد می شود و افراد بیشتری انگیزه پیدا می کنند تا محصولات بر پایه این خانواده از سیستم عامل ها را توسعه دهند.
هم چنین برخی از شرکت هایی که از RHEL استفاده می کنند، توسعه دهندگانشان محصولات را روی سنت او اس که تقریبا همان RHEL است آزمایش می کردند تا از عدم وجود هر گونه خطا مطمئن شوند. با حذف سنت او اس این محیط آزمایشی با کیفیت از بین می رود و با توجه به این که افراد نمی توانند پروانه خود RHEL را تهیه کنند و خود آن را نصب کنند، این موضوع هزینه توسعه محصولات برای اکوسیستم ردهت را زیاد می کند.
کسی که نخواهد پول به ردهت بدهد، نمی دهد
کاربران صنعتی سنت او اس که تا کنون زیر بار هزینه های RHEL نرفته اند بعید است که با حذف سنت او اس این کار را بکنند. زیرا سنت او اس یکی از ده ها گزینه ای است که ردهت را ریبرند کرده و به صورت رایگان آماده می کند. مثلا با همین خبر، موسس اصلی سنت او اس اعلام کرد که یک توزیع جدید از RHEL با نام rocky خواهد ساخت که دقیقا کاربرد معادل سنت او اس را دارد. همچنین توزیع های دیگر مانند دبیان یا اوپن سوزه فاصله خود را روز به روز با ردهت کمتر کرده اند و نیاز های کمپانی های بزرگ را هم برطرف می کنند. مثلا دبیان اخیرا برای توزیع هایش پشتیبانی امنیتی پنج ساله ارائه می دهد؛ یعنی وصله های امنیتی تا پنج سال برای نسخه های قدیمی ارائه می شوند و نیازی به به روز رسانی سیستم عامل نیست. چیزی که بسیار مورد توجه استفاده کنندگان تجاری است.
زمان نشان می دهد که این اتفاق به سود ردهت بوده یا به ضرر آن
طبق چیز هایی که مطرح شد، بدیهی نیست که این اتفاق به سود ردهت است و ممکن است ردهت سیاست اشتباهی را در پیش گرفته باشد.