مدیریت حقوق دیجیتال، از انحصار برای انحصار
زمان مطالعه: 5 دقیقه
مدیریت حقوق دیجیتال یا DRM به فناوری های دیجیتالی ای (سخت افزار و نرم افزار) گفته می شود که با ایجاد محدودیت هایی به اجرای قوانین مربوط به حقوق مالکیت معنوی کمک می کند. هنگامی که یک فیلم را می توانید ببینید اما نمی توانید آن را دانلود کنید، هنگامی که یک کتاب فقط در یک نرم افزار خاص قابل باز شدن است و فایل با فرمت های عمومی مانند pdf یا epub در اختیار شما نیست، یا هنگامی که برنامه های تلوزیونی را روی تلوزیونتان ضبط کرده اید اما وقتی که آن را با فلش روی کامپیوتر می آورید، به یک فایل رمز شده و غیر قابل استفاده می رسید، یا قفل نرم افزاری مانع از اجرای نرم افزار می شود، شما گرفتار دی آر ام شده اید.
دی آر ام به این منظور به وجود آمده است تا جلوی استفاده کنندگان غیر قانونی از محصولات دیجیتال، یعنی همان داده ها را بگیرد. پس دی آر ام یک مفهوم کاملا مرتبط با داده های انحصاری است و داده های عمومی نیازی به دی آر ام ندارند. کپی کردن یک داده بسیار ساده و کم هزینه است و دی آر ام با ایجاد محدودیت های اضافی برای این کار هزینه می تراشد، اگرچه هرگز نمی تواند به طور کامل جلوی استفاده غیر قانونی را بگیرد.
معایب دی آر ام
حتی طرفداران داده های انحصاری نیز به معایب دی آر ام اذعان دارند. بیل گیتس در سال ۲۰۰۶ گفت دی آر ام هزینه بیش از حدی را برای خریداران قانونی ایجاد می کند و نمی تواند تفاوتی بین خریدار قانونی و غیر قانونی اعمال کند. این ها مشکلات بزرگی برای دی آر ام هستند و ما به مدل های چابک تری نیاز داریم.
دی آر ام بسیاری از کاربرد های معتبر را از کاربر سلب می کند؛ مثلا کاربر نمی تواند از داده هایش نسخه پشتیبان بگیرد، از نرم افزار و دستگاه مورد علاقه اش برای استفاده از داده استفاده کند، داده ها را به کتاب خانه ها اهدا کند و .... هم چنین مالکیت با drm معنای خود را از دست می دهد. فناوری های محدود کننده ای که نیاز به اینترنت دارند هر زمان می توانند دسترسی شما را به چیز هایی که خریده اید از شما بگیرند، کاری که شرکت آمازون بارها با کتاب خوان های خود انجام داده است و کتاب ها را از روی دستگاه های مردم پاک کرده است.
داده بدون دی آر ام لزوما عمومی نیست
داده ای که بدون دی آر ام منتشر می شود، هم چنان می تواند انحصاری باشد. قوانین حق تکثیر به طور مستقل می توانند روی هر داده ای اعمال شوند و دی آر ام صرفا ابزاری برای تضمین اجرای قوانین حق تکثیر است. اما داده های عمومی باید در بستر اینترنت، بدون هیچ محدودیت و با فرمت های عمومی منتشر شوند و داده ای که با دی آر ام منتشر شود، حتی اگر مثلا برای حق عضویت پول دریافت نکند یا انعطاف زیادی داشته باشد، عمومی نیست.
پیاده سازی دی آر ام با داده های عمومی ممکن نیست
داده های عمومی نمی توانند به کسی آسیب برسانند یا او را محدود کنند، زیرا اگر این کار را بکنند هر کسی می تواند قسمت های مضر آن را حذف کرده و نتیجه را دوباره منتشر بکند. دی آر ام نیز از این قاعده مستثنی نیست. اگر نرم افزار یا سخت افزاری که دی آر ام را اجرا می کند عمومی باشد هر کسی می تواند آن نرم افزار را به گونه ای تغییر دهد تا محدودیت ها برداشته شوند و خروجی رمزگشایی شده با یک فرمت استاندارد ذخیره و قابل کپی شود. بنابراین دی آر ام توسط داده های انحصاری به وجود می آید تا به داده های انحصاری خدمت کند.
شاید این سوال پیش بیاید که پس مرورگر های عمومی مانند کرومیوم یا فایرفاکس چگونه از دی آر ام پشتیبانی می کنند؟ نکته این جاست که دی آر ام در این مرورگر ها افزونه ای انحصاری است که به صورت یک حباب دودویی درون منبع مرورگر گنجانده شده است. توصیه ما این است که تمام حباب های دودویی انحصاری، از جمله افزونه دی آر ام را نصب نکنید یا غیر فعال کنید. به این صورت توانایی استفاده از محتوای محدود شده با دی آر ام را از دست می دهید، ولی این مساله چیز بدی نیست.
از محتوای محدود شده با دی آر ام استفاده نکنید
همان گونه که در بالا دیدیم، این محتوا ها قطعا داده های انحصاری هستند و استفاده از آن ها به سود انحصار کننده است و به عنوان یک قاعده کلی خوب است که حتی المقدور از هیچ داده انحصاری استفاده نکنید. اما در میان داده های انحصاری، داده هایی که با دی آر ام محدود شده اند به طور مضاعف بد هستند. سازنده یا توزیع کننده یک داده انحصاری خود توانایی پیاده سازی دی آر ام را ندارد و باید از یک شرکت فعال در این زمینه این را خریداری کند. پس با استفاده از داده محدود شده انحصاری، حتی اگر هیچ مبلغی پرداخت نکنید و هیچ تبلیغی نبینید، نه تنها به سازنده و توزیع کننده داده انحصاری سود می رسانید بلکه به صنعت دی آر ام هم سود می رسانید و آن را تقویت می کنید. پس حتی اگر خواستید از یک داده انحصاری استفاده کنید، از داده انحصاری بدون دی آر ام استفاده کنید.
جنبش Defective By Design
این جنبش توسط بنیاد نرم افزار آزاد برای مقابله و تضعیف drm به وجود آمده است. در وبسایت این جنبش محتوا های بسیار خوبی برای نحوه اقدام و شناسایی و فهم مضرات و انتقال آن به دیگران وجود دارد که از این محتوای خوب نه تنها می توانید خودتان استفاده کنید بلکه می توانید دیگران را هم به این وسیله با دی آر ام آشنا کنید.